RAGGU WAA MOORAL IYO YOOL

                                     

Goobtu waa dugsiga sare ee Maxamud Axmed Cali. Waxa aannu fadhinay xatabada hore ee iskuulka. Waa maalintii noogu danbaysay waxbarashada dugsiga sare. Barrina waxa nagu soo fool leh imtixaanka aannu kaga gudbaynno waxbarashada dugsiga sare. Dhammaan ardayda fasalada afraad ee Sayniska iyo fankuba (arts) waxa aannu soo buux dhaafinay madasha.  Maamule Cali,  waxa uu noo soo horjoogsaday si niyad wanaag iyo ku dhac leh.  Maanta  oo iskuulka noogu danbaysa waxa uu doonayaa in uu hadal sagootin iyo dhiiri galin ah na siiyo. Maamule cali, sida uu hadalka noogu soo gudbinayaa waa si ka duwan maalmo badan oo uu nasoo hor istaagay.

Soomaalidu horey u tidhi “Allana la kala baryi og, hadalna la kala odhan og”  Marka uu hadalka qabsado way adagtahay in aad ka jeesato.  Qaab odhaaheedka iyo xubinka hadalkaba ilaahay ayaa u fududeeyay. Muddo markii uu sida dhibica roobka nagu cashariyay  waano, waxsheeg, talooyin iyo tusaaleyaal noolba waxa uu hadalka ku daray kelmedda xagga sare ku qoran. Waxa uu yidhi “raggu waa moral iyo yool. Waxa la idinka doonayaa in aad aragtidiinna fogaysaan oo aqoonta iyo dedaalkaba sii kordhisaan” Waa kelmedda dad badan oo maalintaa goobta fadhiyay illaa hadda si fiican u wada xasuusan yihiin. Qof waliba waxa uu ka kacay goobtii isaga oo aad mooddo gaadhi la shidaalayay oo afarta taayirna loo buuxiyay.

Lahaanshaha yoolku waxa uu ka caawiyaa qofka in uu noqdo qof hal abuur leh oo mar walba u taagan in uu ka faa’iideeyo awooddiisa maskaxeed ee kaydsan. Khubarada ka faallooda qofka iyo firaaqadiisa waxa ay tilmaameen “qofba qofka uu ka firaaqo yar yahay amma ka hiigsi iyo hawl karsan yahay ayuu ka farxad iyo rayn rayn badan yahay” sababta ay isugu lifaaqeen farxadda iyo firaaqo yaraantu waxa ay u daliishadeen, markasta oo qofku firaaqadiisa yareeyo, waa  markasta oo qofku gaadho ahdaaftiisa mid ka mid ah. Markasta oo uu ahdaaftiisa gaadhana waa markasta uu farxad helo kuna raaxaysto hawsha uu markaa dhammeeyay.

Way badan yihiin faa’iidooyinka laga dhaxli karo in qofku yeesho yool joogto ah. bal aynnu soo qaadano qaar ka mid ah, haddiiba qofku leeyahay yool iyo hiigsi.

·         Waxa uu aqoonsadaa qofku awoodda shakhsiga ee uu leeyahay.

·         Waxa uu noqdaa qof ku hannuunsan jidka guusha.

·         Waxa uu helaa deggenaan shakhsi ah.

·         Waxa uu yeeshaa bulsho jecel iyo dad isaga taageero.

·         Waxa uu noqdaa xubin muhiim ah oo  la tabo hadii uu maqan yahay, haddii uu joogana la tala gashado.

·         Waxa uu qofku noqdaa mid ku dhac leh oo isku daygiisu badan yahay.

Dhinaca kale haddii aynnu ka istaagno, tamarta qofka ku kaydsani waa ay ku dhex dhimataa haddii ay waydo hagid iyo hiigsi. Haddii aanu qofku  lahayn qorsheyaal kala horreeya oo uu ku gaadhayo barta u xarriiqan waa markasta oo uu u dhaw yahay in fashilmo. Qof waliba waxa uu laabta ka jecel yahay in uu sidaa iyo sidaa noqdo. In uu sidaa iyo si kasii fiicanba noqdo waxa ay u baahantahay in uu sii sawiro waddooyinka uu u mari doono halka uu doonayo in uu gaadho. Ujeedada ay daarrayd kelmeddan macallinkuna  waxa ay koobsanaysay in qofku nooleeyo mar walba niyadda iyo hanka.

W/Q:- Maxamed M. Jaaj